Hiểu về Thị trường Chứng khoán

Bài viết giúp bạn hiểu về thị trường chứng khoán bằng những ví dụ đơn giản và cụ thể phát sinh trong cuộc sống của chúng ta hàng ngày. Từ đó, hiểu về thị trường chứng khoán, giúp bạn tiếp cận gần hơn đến các khái niệm khác như cổ phiếu, trái phiếu, nhà phát hành, nhà đầu tư.

{tocify}$title = {Mục lục bài viết}

Làm quen với Thị trường chứng khoán

Khi bạn đã tiếp cận đến Thị trường chứng khoán, bạn có thể đang cố gắng tìm kiếm kênh đầu tư sinh lời từ khoản tiền nhàn rỗi của mình, hoặc bạn là một doanh nghiệp cổ phần muốn tìm đến kênh vốn mới để tài trợ cho việc mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh của mình. 

Bạn thường nghe thấy ai đó nói, anh A đầu tư cổ phiếu mua nhà, mua xe, anh B đầu tư cổ phiếu trắng tay trong 1 đêm. Như vậy, có phải chơi cổ phiếu là một hình thức cờ bạc, có người thắng và cũng có kẻ thua? Thị trường chứng khoán cũng không hoàn toàn là như vậy, tuy nhiên nếu tham gia thị trường chứng khoán mà không hiểu rõ về bản chất của nó thì đúng là không khác gì đánh bạc vậy. Nếu hiểu rõ về thị trường, có khả năng đánh giá phân tích các vấn đề, có chiến lược mua bán bài bản, bạn hoàn toàn có thể giảm thiểu được rủi ro đầu tư và tăng khả năng sinh lời từ một số vốn ban đầu của mình.

Vậy thì Thị trường Chứng khoán thực chất là gì và làm sao có thể tìm kiếm cơ hội từ việc đầu tư trên Thị trường Chứng khoán. Có thể tôi đang nói đến điều mà ai cũng biết nếu đã có kinh nghiệm trên thị trường, đã chơi hoặc đầu tư hoặc không cũng ít nhiều cũng hiểu Thị trường Chứng khoán. Nhưng điểm khởi đầu của một người mới muốn tìm hiểu về thị trường chứng khoán thì có lẽ cần có sự hình dung và tiếp cận đơn giản hơn, hoặc có thể là đỡ tổn thất chi phí của mình cho đến khi hiểu được thị trường chứng khoán là gì.

Ví dụ về Thị trường chứng khoán

Tôi sẽ lấy cho bạn 2 ví dụ thực tế, Anh Nam có ý định mở một cửa hàng quần áo với số vốn cần có là 1 tỷ đồng, hiện tại anh chỉ có 500 triệu. Anh đang suy nghĩ theo 2 phướng án giải quyết để đủ số vốn mở cửa hàng. Phương án 1, anh vay gia đình, người thân, bạn bè cho đủ, tuy chi phí vay và cơ hội vay sẽ dễ hơn là anh vay của Ngân hàng, nhưng áp lực trả lãi và kế hoạch trả lãi lại là vấn đề. Phương án thứ 2, chị Mai đồng nghiệp rất muốn hùn vốn làm ăn với anh và muốn sở hữu chung cửa hàng, nhưng anh Nam chưa sẵn sàng để chia sẻ sở hữu cửa hàng cho chị Mai.

Phương án 1, Anh Nam đi vay gia đình, người thân, bạn bè và trả lãi định kỳ, giả sử anh nhận tiền đi vay và chia nhỏ khoản vay 500 triệu bằng 5000 tờ giấy vay, mỗi giấy vay xác nhận anh vay 100.000 đồng và phát tương ứng cho những người cho vay, tương đương giá trị khoản vay là 5000x100.000 = 500 triệu. Trên mỗi tờ giấy vay anh Nam xác nhận sẽ trả gốc vào cuối năm và lãi 5% vào cuối năm. Tờ giấy vay này chính là Trái phiếu, một trong những sản phẩm của Thị trường chứng khoán.

Phương án 2, Anh Nam đồng ý cho chị Mai sở hữu chung cửa hàng với anh, như vậy tổng số vốn đã có 1 tỷ đồng. Anh nhận tiền của chị Mai, và chia nhỏ số vốn này thành 10000 tờ giấy xác nhận sở hữu, mỗi tờ có giá trị 100.000 đồng và chia cho chị Mai 5000 tờ giấy xác nhận sở hữu, tương đương giá trị sở hữu của trị Mai là 5000x100.000 = 500 triệu, và của anh là phần còn lại (10000-5000)*100.000 = 500 triệu. Chị Mai sẽ được chia lợi nhuận của cửa hàng dựa trên tỷ lệ tờ giấy sở hữu mà chị nắm giữ (50% lợi nhuận được chia), Chị Mai nếu cần có thể chuyển nhượng tờ giấy xác nhận sở hữu này cho bất kỳ ai với số lượng tùy ý trong 5000 tờ xác nhận sở hữu chị đang có. Tờ giấy xác nhận sở hữu này là Cổ phiếu, sản phẩm được mua bán, trao đổi chuyển nhường trên thị trường Chứng khoán.

Giả sử cửa hàng đi vào hoạt động, sau một năm, sau khi trừ tất cả các khoản chi phí và các khoản đầu tư cho đợt hàng mới, cửa hàng của anh Nam lãi 100 triệu. 

Nếu anh Nam sử dụng phương án 1, anh phải trả khoản lãi cuối năm là 5000*100.000*5% = 25 triệu đồng. Anh sẽ thu về 100-25=75 triệu đồng.

Nếu anh Nam sử dụng phương án 2, anh chia khoản lãi cho chị Mai theo đúng tỷ lệ giấy xác nhận sở hữu, chị Mai nhận được 100.000*5000/10000 = 50 triệu đồng. Anh sẽ thu về 100-50 = 50 triệu đồng.

Trên Thị trường Chứng khoán sẽ tập trung hàng nghìn doanh nghiệp được niêm yết trên sàn, trong ví dụ Anh Nam là chủ một doanh nghiệp nhỏ, về bản chất doanh nghiệp lớn cũng có các phương án huy động vốn trên thị trường chứng khoán cũng tương tự như vậy. Các doanh nghiệp cũng có thể vay từ Ngân hàng, vay từ việc phát hành Trái phiếu, và phát hành cổ phiếu để nhận tiền góp từ các cổ đông trên Thị trường Chứng khoán. 

Nếu doanh nghiệp của anh Nam đủ tiêu chuẩn niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán, Anh Nam phát hành cổ phiếu và bán cho nhà đầu tư trên thị trường, chị Mai cũng là 1 trong những nhà đầu tư có thể mua cổ phiếu doanh nghiệp anh Nam. Mặt khác, Chị Mai cũng có thể bán lại những cổ phiếu đã mua cho nhà đầu tư khác trên thị trường. Việc mua bán các loại cổ phiếu sẽ diễn ra trên các sàn giao dịch chứng khoán. 

Giá cổ phiếu sẽ do cung cầu của Thị trường quyết định. Nếu thời điểm đầu tiên khi phát hành, mệnh giá cổ phiếu doanh nghiệp của anh Nam là 100.000 đồng, thì giá sẽ tăng lên hoặc giảm đi trong các phiên giao dịch khác với mệnh giá ban đầu của nó, tất cả điều này tùy thuộc vào nhu cầu của nhà đầu tư muốn nắm giữ cổ phiếu doanh nghiệp của anh Nam. 

Một sự kỳ vọng tốt về kết quả hoạt động kinh doanh sẽ ảnh hưởng đến nhu cầu nắm giữ cổ phiếu của nhà đầu tư. Điều này có nghĩa rằng, nếu doanh nghiệp có kết quả hoạt động kinh doanh tốt, hoặc được đánh giá có hoạt động kinh doanh tốt, giá thị trường của cổ phiếu có thể sẽ tăng lên.

Hoặc giả như giá cổ phiếu trên thị trường thấp hơn so với giá trị thực của doanh nghiệp, thì đây cũng có thể là cơ hội khi mua được cổ phiếu của doanh nghiệp với giá rẻ. 

Có rất nhiều yếu tố tác động đến biến động giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán, tuy nhiên đây không hẳn là cuộc chơi Zero Sum Game (Tổng bằng không với lãi của người Thắng và lỗ của người Thua như 1 hình thức cờ bạc). Nếu việc huy động vốn từ Thị trường của mỗi doanh nghiệp khiến doanh nghiệp phát triển tốt và gia tăng giá trị, thì giá trị này sẽ được chia sẻ cho những nhà đầu tư nắm giữ cổ phiếu đó trên thị trường. Việc mua đi bán lại cổ phiếu trên Thị trường để nhận được các khoảng chênh lệch giữa giá mua vào và giá bán ra mà không xuất phát từ việc đánh giá triển vọng kinh doanh của doanh nghiệp, điều này không khác gì là một trò chơi của vận may.

Tìm đọc:

Quy luật của Thị trường chứng khoán

Lịch sử Thị trường chứng khoán